Bośnia i Hercegowina

Położenie geograficzne Bośni i Hercegowiny, podobnie jak innych państw tego regionu, ma duże znaczenie dla europejskiego systemu transportowego. Poprzez terytorium Bośni i Hercegowiny przebiegają najkrótsze połączenia między Europą Środkową a Morzem Adriatyckim.

Bośnia i Hercegowina jest państwem składającym się z dwóch podmiotów: Federacji Bośni i Hercegowiny (FBiH) i Republiki Serbskiej (RS) oraz Dystryktu Brčko jako oddzielnej jednostki administracyjnej. Konstytucja zastrzega dla tych podmiotów określone kompetencje decyzyjne w wielu dziedzinach, w tym w dziedzinie transportu i infrastruktury. Ponadto FBiH składa się z dziesięciu kantonów, z których każdy posiada określone kompetencje w zakresie transportu lokalnego i infrastruktury.

Sieć drogowa

Całkowita długość sieci drogowej w Bośni i Hercegowinie wynosi 24 796 km. Część sieci drogowej nabrała strategicznego międzynarodowego znaczenia w regionie Bałkanów Zachodnich ze względu na jej włączenie do sieci kompleksowej SEETO (ang. South East Europe Transport Observatory; pol. Centrum Monitorowania Transportu Europy Południowo-Wschodniej). Za kompleksową sieć określoną w protokole ustaleń SEETO uznaje się za multimodalną regionalną sieć transportową, która stanowi podstawę realizacji programów inwestycyjnych w dziedzinie transportu. Ponadto w dniu 27 sierpnia 2015 r. podczas szczytu państw Bałkanów Zachodnich, który odbył się w Wiedniu, przedstawiciele państw regionu i Unii Europejskiej osiągnęli porozumienie w sprawie kierunków rozwoju Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T) na Bałkany Zachodnie. W wyniku tej umowy cała sieć kompleksowa SEETO jest obecnie zintegrowana z siecią TEN-T, w związku z tym odpowiednie mapy TEN-T zostały zaktualizowane.

Oprócz paneuropejskiego korytarza transportowego V c, obejmującego Bośnię i Hercegowinę, sieć transportowa kraju ma strategiczne znaczenie dla regionu Bałkanów Zachodnich ze względu na jego włączenie do sieci SEETO. W tym względzie sieć kompleksowa, określona w protokole ustaleń SEETO, powinna być traktowana jako multimodalna regionalna sieć transportowa, która stanowi podstawę wdrażania programów transportu inwestycyjnego.

Paneuropejski korytarz transportowy V c rozciąga się od Węgier, przez Chorwację oraz Bośnię i Hercegowinę, aż do Morza Adriatyckiego. W przeważającej części przebiega on przez terytorium Bośni i Hercegowiny, co czyni z niego najważniejszy korytarz transportowy kraju.

Trasa korytarza V c przebiega poprzez obydwie jednostki autonomiczne – 85% znajduje się na terytorium Federacji Bośni i Hercegowiny, a 15% w Republice Serbskiej. Trasa autostrady korytarza V c została zaprojektowana zgodnie z wszystkimi standardami, posiada dwie oddzielne jezdnie, każda z dwoma pasami ruchu dla każdego kierunku  i jednym pasem awaryjnym po obu stronach jezdni. Do tej pory wybudowano i w pełni oddano do użytku 92 km autostrady korytarza V c. Obecnie trwają prace budowlane na trzech odrębnych odcinkach, a także budowa mostu nad rzeką Sawą, gdzie korytarz V c przecina granicę i biegnie dalej na terytorium Chorwacji.

Sieć kolejowa

Z 1 030 389 km linii kolejowych w Bośni i Hercegowinie 91,48 % to linie jednotorowe, a 8,52 % to linie dwutorowe. Sieć jest położona w 57% w FBiH, 40,4% – w RS i 2,6% – w DB. Cała sieć opiera się na standardowej szerokości toru (1 435 mm), a większość z nich to linie jednotorowe (92%). Ponad 85% sieci jest obecnie sklasyfikowanych jako D4 w kategoriach obciążenia UIC, co pozwala na maksymalne obciążenie 22,5 tony na oś lub 8,0 tony na metr bieżący. Około 76% sieci jest zasilane prądem jednofazowym 25kV, 50HZ AC. Sieć kolejowa składa się z dwóch głównych linii strategicznych, które są również głównymi liniami kolejowymi dla przewozów towarowych: linia północ-południe Bosanski Samac-Doboj-Zenica-Sarajewo-Mostar-Mostar-Capljina, zlokalizowana na korytarzu Vc; linia południowo-zachodnio-wschodnia Dobrljin-Bosanski Novi-Banja Luka-Doboj-Tuzla-Zvornik, która jest linią kolejową równoległą do korytarza X. W sieci kolejowej BiH istnieją pewne ograniczenia prędkości i bezpieczeństwa ruchu kolejowego. Wynikają one głównie z niekorzystnego położenia geograficznego, niekompletnego systemu bezpieczeństwa na stacjach, przestarzałych układów sygnalizacji, braku ochrony na przejazdach itp.

Porty lotnicze

Państwo posiada cztery główne porty lotnicze (międzynarodowe porty lotnicze): Sarajewo, Mostar, Banja Luka i Tuzla.

Śródlądowe drogi wodne

Bośnia i Hercegowina posiada 24 km linii brzegowej w regionie Neum nad Morzem Adriatyckim. Region ten jest rozwijany jako obszar turystyczny.

W kontekście śródlądowych dróg wodnych, na szczególną uwagę zasługuje rzeka Sawa, jako rzeka graniczna, ponieważ stanowi cenny potencjał gospodarczy, szczególnie pod względem żeglugi i warunków dla ekonomicznego transportu towarów.

Przepływając przez Bośnię i Hercegowinę, rzeka Sawa stanowi połączenie z jednej strony z Republiką Chorwacji, a z drugiej z Republiką Serbii. Biorąc pod uwagę fakt, że rzeka Sawa jest dopływem Dunaju, system transportu wodnego jest połączony z Dunajem przez tę rzekę. Tym samym Bośnia i Hercegowina jest włączona do Europejskiej Sieci Żeglugi Śródlądowej, co nadaje Bośni i Hercegowinie większe znaczenie geopolityczne. Warto zauważyć, że rzeka Sawa miała niegdyś IV klasę żeglugi na odcinku pomiędzy swoim ujściem do Dunaju w górę rzeki aż do portu Brčko, II klasy nawigacyjnej od Brčko do Brod i II klasy w górę rzeki aż do Rugvice w Chorwacji. Klasyfikacja taka jest zgodna z Europejskim Porozumieniem w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o międzynarodowym znaczeniu (AGN). Całkowita długość śródlądowej drogi wodnej rzeki Sawa (Chorwacja/Serbia/BiH) od Belgradu do Sisaka wynosi 593 km. Przez terytorium Bośni i Hercegowiny rzeka Sawa płynie na łącznej długości 332,4 km. Część rzeki przepływająca przez Bośnię i Hercegowinę biegnie od 175 do 507 kilometra rzeki, przez Federację Bośni i Hercegowiny, Republikę Serbską i Dystrykt Brčko. Największa część przepływa przez Republikę Serbską (61%), następnie w Federacji BiH (32%), a pozostałe 7% leży w gestii Dystryktu Brčko.

Port Brčko znajduje się w północno-wschodniej części BiH, na prawym brzegu drogi wodnej rzeki Sawa. Żeglowność klasy IV, przeciętny okres żeglugi (260 dni/rok) oraz przyciąganie obszaru gospodarczego określiły znaczenie portu w odniesieniu do nabrzeża. Możliwość wysyłki towarów przez port w Brčko – możliwe jest bezpośrednie przemieszczanie towarów z rzeki Sawy do portów dorzecza Dunaju w Europie Zachodniej i Wschodniej oraz do portów na Morzu Północnym i Czarnym.

Ze względu na swoje położenie geograficzne port Samac stanowi najbliższą lokalizację wykorzystania transportu śródlądowego dla przedsiębiorstw zlokalizowanych w środkowej i północno-zachodniej części Bośni i Hercegowiny do realizacji transakcji importowo-eksportowych z przedsiębiorstwami w krajach regionu Dunaju (Niemcy, Austria, Słowacja, Słowacja, Węgry, Chorwacja, Serbia, Czarnogóra, Bułgaria, Rumunia i Ukraina).

Bośnia i Hercegowina jest państwem sygnatariuszem Umowy o ustanowieniu Wspólnoty Transportowej w dziedzinie transportu drogowego, kolejowego, śródlądowego i morskiego mającej na celu rozwój sieci transportowej między Unią Europejską a Stronami Sygnatariuszami. Wspólnota transportowa powinna opierać się na stopniowej integracji rynków transportowych państw sygnatariuszy Europy Południowo-Wschodniej z rynkiem transportowym Unii Europejskiej w oparciu o aktualną historię prawną obejmującą obszar norm technicznych, interoperacyjności, bezpieczeństwa, ochrony, ochrony, polityki społecznej w zakresie zarządzania ruchem, zamówień publicznych i środowiska dla wszystkich rodzajów transportu, z wyjątkiem transportu lotniczego.