Projekty infrastrukturalne państw regionu Morza Adriatyckiego

Albania

Z geograficznego punktu widzenia z Albanii stosunkowo szybko można przetransportować towary do sąsiednich krajów: Macedonii, Czarnogóry, Bośni i Hercegowiny oraz Kosowa. Jest to możliwe dzięki autostradom nr 1 i nr 2, które wchodzą w skład sieci TEN-T. Z kolei droga nr 2 obejmuje korytarz Albania–północ, który łączy się z grecką granicą.

Interesująco przedstawia się również potencjał morski. Albania posiada 322 kilometry wybrzeża oraz cztery duże porty: Durres, Vlora, Saranda i Shengjin. Port Durrës to największy port w kraju. Jego położenie jest bardzo korzystne. Przez ten port przewija się prawie 78% towarów i pasażerów. Transport kolejowy to z kolei ponad 400 kilometrów linii głównych i ponad 200 kilometrów linii drugiej kategorii. Siec rozciąga się w różnych kierunkach: na północ, na południe, na wschód do Macedonii i do Tirany.

Dla rozwoju transportu intermodalnego rząd albański stworzył odpowiednie dokumenty, w tym Strategię na rzecz transportu 2010-2020, która określa konkretne projekty do zrealizowania. Celem strategicznym jest rozwój multimodalnego transportu w Albanii poprzez połączenie portów albańskich z państwami sąsiadującymi, zwłaszcza w ramach korytarza nr 8, drogi nr 2, portami Durrës i Wlora oraz połączenie z Kosowem.

Bośnia i Hercegowina

Bośnia i Hercegowina jest ważnym państwem w obszarze transportu w Europie Środkowo-Wschodniej. Paneuropejski korytarz 5C biegnie od Węgier, w kierunku Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, aż do Morza Adriatyckiego. Najdłuższy jego odcinek znajduje się na terytorium Bośni i Hercegowiny. Poza tym funkcjonuje tu kilka ważnych połączeń kolejowych, pasażerskich i towarowych. Zlokalizowane są tu cztery lotniska międzynarodowe: Sarajewo, Tuzla, Banja Luka i Mostar. Bośnia i Hercegowina posiada również dostęp do Morza Adriatyckiego (24 kilometry wybrzeża). Dobre położenie portu morskiego Neum (jedynym portem morskim w kraju) umożliwia korzystanie z niego także w ramach transportu śródlądowego. Planowana jest rozbudowa tego portu.

Celem Bośni i Hercegowiny w ciągu najbliższych 10-15 lat jest rozwój korytarza 5C, który połączy Węgry, przez Chorwację, Bośnię i Hercegowinę, z portem Neum. Ponadto Bośnia i Hercegowina wspiera także realizację projektu Via Carpatia. Wprawdzie Bośnia i Hercegowina nie ma bezpośredniego połączenia z Via Carpatia, ale istnieje połączenie z Bośnii do Serbii, która z kolei ma połączenie z Via Carpatia. Stąd projekt stanowi ważne uzupełnienie sieci transportu międzynarodowego kraju.

Chorwacja

Chorwacja zlokalizowana jest na szlaku transportowym, w kontynentalnym korytarzu europejskiej sieci transportowej TEN-T, z bezpośrednim dostępem do europejskiego wspólnego rynku. Kluczową rolę odgrywa dla kraju transport morski. Największy port znajduje się w Rijece, który jest portem tranzytowym dla sąsiednich państw (np. Węgier). Ponadto czerpie on korzyści z korytarza TEN-T. Celem tego portu jest zwiększenie konkurencyjności tak, aby mógł w jeszcze większym stopniu obsługiwać sąsiednie państwa. W tym celu realizowany jest program „Rijeka Gateway Program”, którego zadaniem jest zapewnienie infrastruktury zarówno portowej, jak i drogowej w porcie.

Port w Rijece leży na linii korytarza śródziemnomorskiego, ale także adriatycko-bałtyckiego, dlatego jest włączony w koncepcję „Pas i Szlak”. Podejmowane są również wysiłki zmierzające do modernizacji połączeń kolejowych pomiędzy Rijeką a miastami słoweńskimi w celu zapewnienia sprawniejszej obsługi przewozów kontenerowych. Ponadto multimodalność realizowana jest za pomocą różnych środków transportu, w większej części z udziałem dróg (system autostrad w Chorwacji jest bardzo dobrze rozwinięty). Obecnie wykorzystuje się ponadto 1/3 potencjału infrastruktury kolejowej, w której w ostatnich latach odnotowywany jest znaczący wzrost. Towary z portu w Rijece za pomocą różnych połączeń kolejowych: przez Zagrzeb i Budapeszt, trafiają do Austrii i do Niemiec.

System portów morskich uzupełniają port w Ploče, który jest ważny dla takich państw jak: Bośnia i Hercegowina, Serbia, Węgry, Słowacja, czy Czechy. Port ten połączony jest z korytarzem transportowym 5C. Z kolei inny port, Zadar, jest czwartym portem towarowym. Stąd prowadzi najkrótsze połączenie pomiędzy Włochami a Chorwacją, 80 mil morskich.

Macedonia

Macedonia jest państwem tranzytowym. Przez jej terytorium przebiegają dwa transeuropejskie korytarze – nr 8 i 10. Ponieważ jest to państwo bez dostępu do morza, wdraża projekty realizowane wzdłuż korytarzy i podnosi jakoś usług transportowych, a także konkurencyjność swoich sieci transportowych. Ulepszona infrastruktura wzdłuż korytarzy nr 8 i nr 10 ma stworzyć nowe możliwości połączeń transportowych z ważnymi centrami handlowymi w Europie Środkowo-Wschodniej oraz w Azji. Chodzi tutaj o połączenia transportowe od Morza Adriatyckiego, Morza Jońskiego aż do Morza Czarnego.

Obecnie Macedonia skupia się na budowie nowych autostrad oraz dróg, nowych połączeń kolejowych, jak również przebudowie i modernizacji już istniejącej infrastruktury. Macedonia nie ma dostępu do morza, a najbliższe porty są zlokalizowane w Grecji. Cele strategiczne Republiki Macedonii sprowadzają się w związku z tym do zapewnienia brakujących połączeń kolejowych w ramach korytarza nr 8. Jest to priorytet dla wszystkich państw z regionu Morza Jońskiego i Morza Adriatyckiego, podobnie jak budowanie relacji z Azją.

Czarnogóra

Najbardziej znaczące projekty infrastrukturalne, które są obecnie realizowane w Czarnogórze, to projekty dotyczące budowy odcinka autostrady Bar–Boljare, drogi ekspresowej wzdłuż wybrzeża kraju i rekonstrukcja kolei w Ribnica Bar. Co ważne, projekty te są zgodne z planami, celami i założeniami mechanizmu „16+1” oraz inicjatywy „Pas i Szlak”. Czarnogóra jest zainteresowana możliwością rozbudowy dróg, które połączyłyby ją z realizowaną trasą Via Carpatia.

Czarnogóra posiada również port morski w mieście Bar, który znajduje się tuż nad Morzem Adriatyckim. Istotne jest to, że cały port jest portem niezamarzającym. Port w Barze może stanowić początkowy punkt dla projektów transportowych planowanych w ramach inicjatywy „Pas i Szlak”. Ponadto Czarnogóra wspiera główny cel inicjatywy – włączenie Chin, państw UE oraz państw Azji Centralnej, Afryki Wschodniej, Bliskiego Wschodu, a także Europy Środkowo-Wschodniej w projekty infrastrukturalne, gospodarcze i handlowe.

Serbia

Położenie geograficzne Serbii sprawia, że przez jej terytorium przebiega m.in. paneuropejski korytarz śródziemnomorski oraz korytarz Ren–Dunaj. Głównym celem Serbii w obszarze transportu jest modernizacja, odbudowa i budowa nowych obiektów wzdłuż głównych korytarzy transportu europejskiego. Korytarz transportowy numer 10, biegnący ze strony północno-zachodniej granicy Serbii z Węgrami na południowy wschód do granicy z Macedonią zostanie oddany do użytku w pierwszej połowie 2018 roku. Autostrada z Belgradu do Czarnogóry budowana jest z kolei we współpracy z partnerami z Azerbejdżanu i Chin, przy zaangażowaniu lokalnych podwykonawców. Ponadto korytarz kolejowy nr 10 jest modernizowany i rekonstruowany głównie z pomocą funduszy unijnych i innych międzynarodowych funduszy. Nowy element w odbudowie kolei to finansowanie i zaangażowanie kontrahentów z Rosji i Chin na odcinku od Belgradu do Węgier.

Rozwój transportu intermodalnego znacząco przyczynia się do rozbudowy sieci kolejowej. Dlatego też działania Republiki Serbii mają na celu rozwój transportu intermodalnego, budowę nowoczesnej infrastruktury terminali intermodalnych. W związku z tym planowana jest budowa terminali m.in. w Belgradzie i Nowym Sadzie.

Serbia postrzega inicjatywę „Pasa i szlaku” jako szansę na powiązanie projektów europejskich i sieci TEN-T. Ponadto rząd serbski podkreśla, że elementem, który niewątpliwie przyczynił się nie tylko do przyciągania inwestycji zagranicznych, ale również zwiększenia wydajności gospodarki, jest poprawa infrastruktury komunikacyjnej. Łączna wartość wszystkich projektów infrastrukturalnych w Serbii wynosi około 14,7 mld euro. Niektóre projekty są nadal w toku, a niektóre zostaną wdrożone w najbliższym czasie. Zakończenie projektów w dziedzinie transportu drogowego, kolejowego, wodnego i lotniczego będzie potwierdzeniem, że Serbia wypełniła swoją misję i stała się integralną częścią Europy.

Słowenia

Przez terytorium Słowenii przebiegają dwa główne korytarze transportowe: Bałtyk-Adriatyk oraz korytarz śródziemnomorski. Kraj ma dobrze rozwiniętą infrastrukturę transportową i ważne węzły komunikacyjne, a także centra logistyczne w Lublanie, Mariborze i w porcie Koper. Sieć autostrad wynosi 700 km i jest to jedna z najgęstszych sieci w Europie. Słowenia dysponuje siecią kolejową o długości ponad 1000 km, trzema międzynarodowymi portami lotniczymi w Lublanie, Mariborze i Portorož. Infrastruktura zapewnia multimodalność wszystkich słoweńskich korytarzy transportowych.

Istotnym elementem systemu transportowego kraju jest transport morski. Port Koper odnotowuje stabilny wzrost i z powodzeniem utrzymuje pozycję lidera w transporcie kontenerów i pojazdów na północnym wybrzeżu Adriatyku. Przeprowadzone w ostatnich latach inwestycje, mające na celu modernizację infrastruktury portowej i pogłębienie żeglugowych dróg wodnych, już umożliwiły przeładunek ze statków o pojemności 20 tysięcy TEU. Oczekuje się, że transport kontenerowy wzrośnie, a całkowity przeładunek o wartości 24 milionów ton zostanie osiągnięty i przekroczony w roku 2020, do 35 milionów ton zbliży się zaś w roku 2030. Co więcej, 60% wszystkich towarów jest transportowanych z portu w głąb lądu koleją. Udział ten ma jeszcze wzrosnąć poprzez budowę drugiego toru, który powstanie na linii Koper–Divaca.

Słowenia wspiera również digitalizację w sektorze transportu i logistyki, co przyczyni się do zmniejszenia obciążeń administracyjnych i kosztów. Planowana jest również budowa drugiej linii kolejowej z portu Koper do ościennych państw, co powinno zwiększyć jego moce przerobowe.