Stopień wodny Siarzewo

Zasoby hydrologiczne Polski to niewykorzystany potencjał, który może być traktowanym na równi z innymi odnawialnymi źródłami energii. Przyczyniając się do realizacji polityki klimatycznej, Polska wspiera neutralność klimatyczną i redukcję emisji CO2 poprzez produkcję odnawialnej, zeroemisyjnej energii elektrycznej. 

Rozwój hydroenergetyki wpłynie również na racjonalne gospodarowanie wodami – w tym zwiększenie retencji, zapobieganie powodziom i suszom i podniesienie poziomu wód gruntowych, oraz rozwinięcie potencjału niskoemisyjnej żeglugi śródlądowej. Przyjęte przez Radę Ministrów w czerwcu 2016 r. założenia do Planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016-2020 z perspektywą do 2030 roku zakładają budowę i modernizację wybranych polskich śródlądowych dróg wodnych w zakresie przystosowującym je do parametrów szlaków żeglugowych o znaczeniu międzynarodowym.

W ramach inwestycji przewidywanych do realizacji w tym dokumencie wskazano między innymi budowę stopnia wodnego poniżej Włocławka na Wiśle i przygotowanie dokumentacji niezbędnej do powstania Kaskady Dolnej Wisły (a w perspektywie długoterminowej budowę kolejnych stopni tej kaskady). Pierwszą przeprowadzaną inwestycją jest budowa drugiego (po istniejącym od roku 1970 stopniu wodnym Włocławek) stopnia wodnego na Wiśle wraz z elektrownią wodną i infrastrukturą towarzyszącą w miejscowości Siarzewo w powiecie aleksandrowskim.

Planowana moc elektrowni wodnej wynosi ok. 80 MW, a roczna produkcja sięgnie 400 GWh energii elektrycznej, po uwzględnieniu dyspozycyjności dać może produkcję ok. 384 GWh. Produktywność mocy zainstalowanej wyniesie zatem ok. 5120 MWh/MW. Parametry proklimatyczne: wartość unikniętej emisji CO2 w przypadku Siarzewa można obecnie szacować na ok. 26,5 mln zł rocznie, jednocześnie jest to zmniejszenie całkowitej obecnej krajowej emisji z energetyki (wg średniej emisyjności obiektów spalania) o 0,22%.

Stopień wodny we Włocławku oddano do eksploatacji w 1970 r., jako pierwszy spośród 8-miu stopni planowanej Kaskady Dolnej Wisły. Żaden z pozostałych planowanych stopni nie powstał, a stopień Włocławek, zamiast w układzie kaskady, przez blisko 50 lat pracuje samodzielnie jako autonomiczna budowla wodna, w warunkach odmiennych od tych, na jakie został zaprojektowany i wybudowany.

Wyposażony w elektrownię wodną o mocy 160 MW do 2001 r. wykorzystywany był głównie do pracy szczytowej i podszczytowej. Spowodowało to występowanie szeregu niekorzystnych zjawisk, w szczególności przyspieszoną erozję dna koryta rzeki, a tym samym poziomu wody, na odcinku ponad 30 km poniżej stopnia. Erozja koryta osiągnęła tak poważne rozmiary, że nie podjęcie zdecydowanych kroków w celu jej ograniczenia, może doprowadzić do katastrofy stopnia wodnego, wpływającej na nieodwracalne w skutkach konsekwencje dla życia ludzkiego i mienia.

W wyniku erozji, do jakiej doszło poniżej stopnia Wodnego we Włocławku, obniżeniu uległo zwierciadło wody w rzece Wiśle, a w konsekwencji obniżyło się zwierciadło wód podziemnych użytkowego poziomu wodonośnego w obrębie doliny. Zasięg tych negatywnych zmian poziomu wód podziemnych szacowany jest już na kilka kilometrów od koryta rzeki Wisły. Zarówno wystąpienie katastrofy stopnia wodnego we Włocławku jak i spiętrzenie wód spowodowane zatorami lodowymi w zimie, stwarza realne zagrożenie przerwania wałów przeciwpowodziowych.

Przedsięwzięcie zostało zoptymalizowane pod względem lokalizacyjnym, rozwiązań projektowych, aspektów środowiskowych i realizowanych celów. Działania minimalizujące negatywne skutki inwestycji i kompensacje przyrodnicze, zaplanowane ze względu na istotne oddziaływania na chronione obszary Natura 2000, będą realizowane w skali niespotykanej, zważając na wyjątkowe walory regionu (łącznie z semi-naturalną przepławką dla ryb w postaci obejścia stopnia we Włocławku. Zbiornik wodny będzie służył poprawie stosunków wodnych i przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym, przede wszystkim ograniczeniu skutków suszy. W wyniku spiętrzenia wód nastąpi podniesienie poziomu wód gruntowych. Zwiększenie retencji wody i przywrócenie odpowiednich stosunków wodnych zapobiegnie zanikaniu unikatowych siedlisk. Piętrzenie poprawi warunki wegetacji roślin. Zwiększą się zasoby wód podziemnych. Zbiornik wodny wzbogaci lokalną ornitofaunę jako potencjalne miejsce gniazdowania i żerowania.

W dniu 29 grudnia 2017 roku Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy wydał dla przedsięwzięcia pozytywną decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, której nadał rygor natychmiastowej wykonalności. Obecnie trwa procedura uzyskiwania ostatecznej decyzji środowiskowej (po złożonych przez organizacje NGO odwołaniach).

Obecnie inwestycja SW Siarzewo jest na etapie zaawansowanych prac przygotowawczych. Dokonano zakupu koncepcji programowo przestrzennej, wykonano analizę modeli hydraulicznych, rozstrzygnięto zamówienia na prace analityczne związane z inwestycją. Trwa analiza finansowa oraz przygotowywanie komunikacji. Szacowany koszt, obecny w przestrzeni publicznej to 3,9 mld zł, prawdopodobnie ulegnie zwiększeniu do ok. 4,5mld.

Przy jednoczesnej modernizacji Włocławka i budowie stopnia Siarzewo wraz z elektrownią wodną o założonej mocy oraz późniejszej łącznej ich eksploatacji, modele wskazują na możliwy zwrot inwestycji w perspektywie 15-25 lat (w zależności od przyjętego podziału kosztów i korzyści między inwestorem, a operatorem źródła) – z tytułu sprzedaży energii elektrycznej z obydwu źródeł (przy założeniu objęcia nowego źródła systemem wsparcia OZE – system aukcyjny). Część zwrotu kosztów inwestycji, można by upatrywać w poborach opłat od ruchu żeglugowego na rzece.

MGMiŻŚ zależy na stworzeniu pozytywniej narracji w Unii Europejskiej dla poparcia projektu, jako elementu zrównoważonego rozwoju promującego energię odnawialną. W projekcie przewidziano kompensacje środowiskowe, takie jak nasadzenia nowych drzew; decyzja UE ma kluczowe znaczenie dla dalszych działań, zwłaszcza w kontekście protestów organizacji ekologicznych, takich jak: Siostry Rzeki, Greenmind i WWF.

Sugerowane działania w celu pozyskania funduszów na inwestycję- argumentacja budowy stopnia wodnego Siarzewo:

• włączenie stopnia wodnego Siarzewo do specustawy antypowodziowej; finansowanie Państwa (budowa stopnia wodnego Siarzewo jako zabezpieczenie przed powodzią);
• fundusz modernizacji energetyki;
• fundusze europejskie -fundusze azjatyckie (Singapur, Japonia, ew. Chiny);
• możliwość kontaktu z ambasadami i zaproszenia przedstawicieli celem zapoznania z inwestycją;
• możliwość zainteresowania strony holenderskiej inwestycją, w trakcie spotkania w Rotterdamie (spotkanie PL-UA-BY-NL w sprawie żeglugi śródlądowej w Europie Środkowo-Wschodniej);
• sugerowane kraje, które mogą być potencjalnie zainteresowane inwestycją: Holandia, Brazylia, USA, Kanada, Francja, Izrael, ZEA, kraje azjatyckie, ew. Niemcy.

Źródło zdjęć: www.rynekinfrastruktury.pl