Albania

Gospodarka

Do końca lat 80. Albania była najsłabiej rozwiniętym krajem w Europie z centralnym systemem planowania i bez własności prywatnej. Reformy gospodarcze rozpoczęto 1992, w warunkach kryzysu, zgodnie z programem MFW. Dużą rolę odgrywa pomoc zagraniczna i przekazy od osób pracujących za granicą. Problemem jest dług publiczny wynoszący ponad 70% PKB. Dochód narodowy na 1 mieszkańca 10,6 tys. dol. (2013).

Przemysł. W Albanii występują różnorodne surowce miner.; największe znaczenie mają rudy chromu (w latach 80. Albania zajmowała 2. lub 3. miejsce w świat. eksporcie), miedzi i żelazoniklu oraz ropy naft. i gazu ziemnego, węgiel, asfalt naturalny (najstarsze eksploatowane w Europie złoże), boksyty. Ponad 85% energii elektrycznej dostarczają elektrownie wodne (największe na Drinie); 1970 zakończono pełną elektryfikację kraju, Albania stała się eksporterem nadwyżek energii elektrycznej do krajów sąsiednich; gł. gałęzie przemysłu przetwórczego: rafineryjny (Kuçova), chem., hutnictwo żelaza (Elbasan), chromu, miedzi i niklu, materiałów budowlanych; tradycyjne gałęzie: spoż. (przetwórstwo owocowo-warzywne, winiarski, tytoniowy) i lekki (zwłaszcza włók.); rzemiosło (m.in. wyroby z drewna, metalu, dywany).

 

Rolnictwo

Ziemie uprawne zajmują ok. 25% pow. kraju (gł. w zachodniej części oraz w kotlinach i dolinach śródgórskich); areał upraw został zwiększony dzięki osuszeniu bagien na niz. Myzeqeja i w kotlinie Korczy, budowie systemów nawadniających, przez tarasowanie stoków górskich; ok. 60% gruntów nawadnia się sztucznie; uprawy: zboża (kukurydza, pszenica), rośliny przem. (buraki cukrowe, słonecznik, bawełna, tytoń), warzywa (pomidory, papryka); rozwinięta uprawa oliwek, drzew owocowych, winorośli; w rejonach górskich hoduje się owce, na nizinach i w kotlinach — bydło; na wodach przybrzeżnych M. Adriatyckiego i na dużych jeziorach połowy ryb (ok. 3 tys. t rocznie); pozyskiwanie drewna.

 

Transport i łączność

Długość dróg kołowych ok. 18 tys. km, linii kol. — 677 km; 1984 zakończono budowę linii Szkodra–Han i Hotit (dł. 35,5 km), dzięki której Albania uzyskała połączenie z eur. systemem kolei (przez Podgoricę); gł. porty mor.: Durrës, Wlora, Saranda, Shëngjin; od 1983 czynna linia promowa Durrës–Triest (Włochy); port lotn. Rinas obsługuje połączenia międzynar.; żegluga kabotażowa.

 

Handel zagraniczny

2014 wartość eksportu wynosiła 1,1 mld dol. USA, importu — 3,6 mld dol. USA; gł. artykuły eksportu: tekstylia, obuwie, nakrycia głowy, parasole, wyroby rzemiosła artyst.; importuje się: pojazdy, maszyny i części zamienne, metale, surowce dla przemysłu chem. i włók., zmechanizowany sprzęt gospodarstwa domowego, odzież; gł. partnerzy handl.: Włochy, Grecja, Chiny, Turcja, Niemcy.

 

Struktura resortowa

Ministerstwem odpowiedzialnym za:

• gospodarkę morską (transport, porty, przemysł stoczniowy) jest Ministerstwo Transportu i Infrastruktury, minister Sokol Dervishaj
• rybołówstwo – Ministerstwo Rolnictwa, Rozwoju Wiejskiego, Gospodarki Wodnej, minister Edmond Panariti
• żeglugę śródlądową – brak (wobec braku branży)
• edukację morską i wyższe szkoły morskie – w Albanii brak morskich szkół wyższych, na Uniwersytecie im. Ismail Qemali we Vlorze jest Wydział Nauk Technicznych, który ma studia nautyczne oraz inżynierię mechaniczną i nawigacyjną.

 

Charakterystyka gospodarki morskiej (główne porty morskie i rzeczne, stocznie)

Albania jest krajem nadmorskim o długości linii brzegowej ok. 418 km (wybrzeże adriatyckie 268 km i jońskie 150 km). Gospodarka morskiej jest ważną branżą gospodarczą i stanowi podstawę realizacji strategicznych celów w zakresie zagospodarowania i aktywizacji strefy wybrzeża i wszelkiej działalności związanej z morzem, administracją morską, portami, przedsiębiorstwami świadczącymi usługi morskie oraz z turystyką i rybołówstwem, także jest ważnym celem skutecznej integracji Albanii z europejską żeglugą morską.

W Albanii znajduje się sześć portów morskich, z których cztery służą głównie do przewozu pasażerów i towarów i są zarządzane przez państwo. Natomiast dwa pozostałe porty działają na podstawie umowy koncesyjnej dot. transportu węglowodorów:

• port Durrës – największy i najważniejszy, znajduje się w środkowej części wybrzeża i nieopodal (35 km) od stolicy Tirany (dobra komunikacja lądowa – droga szybkiego ruchu). Transport towarowy i pasażerski.
• port Vlora – drugi największy port morski. Transport towarowy i pasażerski.
• (umowa koncesyjna) port Vlora 2 (terminal naftowy) w pobliżu portu Vlora. Transport produktów z ropy naftowej i gazu.
• port Shëngjin (na północny kraju). Transport towarowy i pasażerski, cumowanie łodzi rybackich.
• port Saranda(na południu kraju). Transport pasażerski (w tym ruch turystyczny).
• (umowa koncesyjna) port Romano, 6,5km na północ od Durrës. Główny komponent największego parku przemysłowego i energetycznego w kraju. Transport towarowy (w tym ropa naftowa i gaz płynny).

Porty rzeczne – brak, jak również brak jest żeglugi śródlądowej.

Stocznie – brak (niegdyś działała stocznia w Durrës).

 

Zasoby rybne można dzielić na zapasy pelagiczne (sardynki i saradeli/anchois/acciughe) i denne. Zapasy denne zawierają nie tylko komercyjne gatunki, takie jak dorsz, dorada, kiełb, flądra, stawryda, ale także krewetki, homary, ośmiornice, kalmary i inne.

W wodach morskich i zatokach głównie żyją: dorada, sibas europejski, cefal, kiełb, węgorze, dorsze, krewetki, a w rejonie Butrint hoduje się małże (Mytilus galloprovincialis). Zasoby łowione w zatokach mają duże znaczenie lokalnego rybołówstwa. Najważniejsze zatoki o łącznej powierzchni ponad 10 tys. ha znajdują się w rejonie Butrinit w pobliżu granicy z Grecją oraz rejonie Velipoje w pobliżu granicy z Czarnogórą.

 

Trzy największe jeziora w Albanii to:

• Szkoderskie (karp, płoć);
• Ochrydzkie (gatunki endemiczne jak koran (salmo letnica) i belushka ( Ohridanus), ponowne zarybienie karpiem);
• Prespa Wielka i Mała (11 lokalnych rozajów z rodziny karpia, pstrąg ( Peristericus), węgorze, inne);

 

Akwakultura morska Albanii ma potencjał rozwojowy, co umożliwiają warunki klimatyczne, hydrologiczne i środowiskowe. Mimo ogólnie trendu wzrostowego, osiągi nadal zbyt skromne wobec Grecji, Włoch i Turcji

Akwakultura w wodach śródlądowych obejmuje głównie hodowlę pstrąga (Oncorhynchus mykiss).

Przemysł rybny w tym kraju to kilka dużych przedsiębiorstw przetwórstwa rybnego nastawionych głównie na eksport swoich produktów. Skupione są w Lezhe, Durrës, Elbasan i w Sarandzie. Zatrudniają ok. 3 tys. osób (głównie kobiety). Albania uczestniczy w GFCM (General Fisheries Commission for the Mediterranean) i Adriamed.

Albania importuje ryby i produkty rybne z Chorwacji, Grecji i Włoch. Natomiast eksportuje do Włoch, Hiszpanii, Grecji, mniej do Serbii i Macedonii. 70% eksportu albańskiego stanowi sardela/anchois w różnych formach.

 

Dane za 2016 r.:

• eksport, 2016r. (grupa – ryby i skorupiaki): 27,8 mln euro
• import, 2016 r. (grupa – ryby i skorupiaki): 42,7 mln euro

 

Wymiana handlowa z Polską (dane MR RP za 2016r.):

• Polski eksport do Albanii 2,8 tys. EUR (śledzie),
• import z Albanii 5,5 tys. EUR (przetworzone saradele). Statystyki albańskie nie wykazują wymiany handlowej z Polską w tej dziedzinie.

 

Umowy z UE i Polską:

Albania jest kandydatem na członka UE (od czerwca 2014 r.). Stosuje się do regulacji unijnych, m.in:

• Rozporządzenie Rady (WE) nr 199/2008 z dnia 25 lutego 2008 r. w sprawie ustanowienia wspólnotowych ram gromadzenia danych, zarządzania nimi i ich wykorzystywania w sektorze rybołówstwa oraz w sprawie wspierania doradztwa naukowego w zakresie wspólnej polityki rybołówstwa
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 11224/2009 z dnia 25 lutego 2008 r. z dnia 20 listopada 2009 r. ustanawiające wspólnotowy system kontroli w celu zapewnienia przestrzegania przepisów wspólnej polityki rybołówstwa
• Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 404/2011 z dnia 8 kwietnia 2011 r. ustanawiające szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 1224/2009
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 1967/2006 z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie środków zarządzania zrównoważoną eksploatacją zasobów rybołówstwa Morza Śródziemnego
• Rozporządzenie (WE) nr 1005/2008 – unijny system zapobiegania, nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania.

Porozumienie o współpracy w zakresie transportu morskiego z Polską, podpisane dnia 16.12.1992, weszło w życie dnia 30.08.2003 r.

 

Źródło: MSZ Rep. Albanii, materiały placówek dyplomatycznych RP, Encyklopedia PWN